Bất kỳ lĩnh vực nào cũng xuất hiện những tài năng vượt trội. Họ là những người có thể mang lại kết quả phi thường, vượt xa tầm với của những người bình thường. Họ khiến ta phải ngỡ ngàng trước nguồn năng lực dường như “siêu phàm”. Họ là những kẻ xuất chúng và nổi bật giữa đám đông. Thế mà, có vẻ như họ lại làm điều đó dễ như trở bàn tay.

Nói về soạn nhạc, chúng ta ngay lập tức nhớ đến những thiên tài như Mozart. Ông bắt đầu sáng tác khi mới lên năm và để lại cho đời hơn 600 tác phẩm, rất nhiều trong số đó đã trở thành những ngôi sao sáng trên bầu trời âm nhạc giao hưởng thính phòng. Trong thế giới thể thao, chúng ta bất ngờ trước khả năng của “hiện tượng” Michael Jordan, Michael Phelps và Tiger Woods, những người đã thống trị môn thể thao yêu thích của mình ở tầm vóc quốc tế.

Trên thương trường, chúng ta ngả mũ thán phục trước Warren Buffett, người đã đầu tư hơn 60 tỷ đô vào thị trường chứng khoán và trung bình mỗi năm, quỹ đầu tư của ông tăng khoảng 25%, vượt xa mức tăng trưởng 10%-12% mà những nhà đầu tư thông thường đạt được. Chưa hết, còn có những doanh nhân vĩ đại như Steve Jobs (Apple), Bill Gates (Microsoft) và Larry Ellison (Oracle), những con người đã tạo ra những sản phẩm làm thay đổi toàn thế giới. Vậy điểm chung của họ là gì? Tất cả đều bỏ học giữa chừng và bắt đầu đạt được những thành tựu xuất sắc từ khi còn rất trẻ.

Cuối cùng, trong ngành giải trí, chúng ta có siêu sao quá cố Michael Jackson với những bước nhảy và video ca nhạc gây chấn động và cách mạng hóa cả một nền công nghiệp âm nhạc.

Liệu có thứ gọi là tài năng bẩm sinh?

Tôi tin rằng tất cả chúng ta đều đã từng tự hỏi điều gì khiến cho những con người này trở nên phi thường đến vậy. Có phải họ được sinh ra với tài năng bẩm sinh, hay đó đơn giản chỉ là kết quả của hàng giờ cần cù làm việc vất vả? Có hy vọng nào cho những người bình thường muốn phát triển tài năng vượt trội trong lĩnh vực mà họ lựa chọn – hay điều kiện tiên quyết để nắm bắt cơ hội trở nên xuất chúng là sở hữu khả năng thiên phú?

Các nhà tâm lý và thần kinh học trên khắp thế giới đã tranh cãi xoay quanh chủ đề “Tài năng bẩm sinh – có hay không?” trong hơn một thế kỷ. Hầu hết chúng ta đều tin rằng tài năng thiên bẩm thật sự tồn tại. Đâu phải ca sĩ nào nuôi mộng lớn và nỗ lực hết sức cũng trở thành siêu sao, đúng không?

Thế nhưng, điều thú vị về giả thuyết này nằm ở chỗ, khi các nhà tâm lý và thần kinh học càng nghiên cứu sâu về bí quyết của những người tài giỏi, họ càng phát hiện ra rằng tài năng thiên bẩm chỉ góp một phần nhỏ, còn sự cần cù mới chiếm vai trò thiết yếu.

Có vẻ như 10.000 giờ là cái giá phải trả cho một tài năng

Lý luận này được củng cố bằng những thí nghiệm đột phá do giáo sư tâm lý học K. Anders Ericsson tiến hành tại Học viện âm nhạc Berlin Elite. Ericsson và đội ngũ các nhà nghiên cứu của ông chia các học viên violin của trường ra làm ba nhóm. Nhóm một gồm những người chơi xuất sắc. Nhóm hai gồm những người chơi tốt, và nhóm ba gồm những người chơi ở mức trung bình.

Tất cả nhận được cùng một câu hỏi, “Anh/chị đã tập luyện bao nhiêu giờ cả thảy từ lần đầu tiên anh/chị chạm tay vào cây đàn violin?” Sau khi thu thập và nghiên cứu câu trả lời, người ta khám phá ra rằng hầu hết những người này đều bắt đầu chơi đàn violin từ năm 5-6 tuổi, và tập luyện trung bình 2-3 giờ mỗi tuần. Tuy nhiên, có một sự khác biệt rõ rệt từ năm 8 tuổi trở đi.

Nhóm những người chơi xuất sắc tập luyện nhiều hơn những người khác một cách đáng kể. Họ tập luyện sáu giờ mỗi tuần đến khi lên 9, tám giờ mỗi tuần đến khi lên 12, và trung bình 16 giờ mỗi tuần đến khi lên 14. Trước khi bước sang tuổi 20, họ đã tập luyện trung bình 30 giờ mỗi tuần và tích lũy được 10.000 giờ luyện tập kể từ khi bắt đầu chơi violin từ năm 5-6 tuổi.

Điều này hoàn toàn trái ngược với những người chơi tốt có số giờ luyện tập là 8.000 giờ, và những học viên trung bình chỉ chạm mức 4.000 giờ luyện tập. Nhóm nghiên cứu lặp lại khảo sát này với những nhạc công piano, các kỳ thủ và vận động viên thể thao. Khi so sánh những nhân vật xuất sắc với những người không có gì nổi trội, họ đều nhận thấy kết quả tương tự.

Trong suốt quá trình nghiên cứu của mình, Ericsson không tìm ra bất cứ người chơi violin xuất sắc nào lại luyện tập ít hơn 10.000 giờ. Đồng thời, họ cũng không phát hiện được người nào tập luyện chăm chỉ hơn tất cả những người khác mà lại không đạt thành tích xuất sắc. Kết luận rút ra từ nghiên cứu này là những người có tài năng vượt trội đơn thuần nỗ lực hơn người khác rất rất nhiều. Thực chất, người ta nhận thấy khả năng xuất chúng phát triển khi một người rèn luyện một kỹ năng nào đó trong vòng 10.000 giờ đồng hồ.

“Tập luyện không phải là việc bạn cần làm khi bạn đã giỏi. Đó là thứ bạn làm để giúp mình giỏi hơn.” – Malcolm Gladwell, tác giả của quyển sách “Outliers” (Những Kẻ Xuất Chúng).

Bây giờ, chúng ta hãy cùng nghiên cứu sâu hơn về những người tài năng nổi tiếng trên thế giới, để xem liệu giả định này có còn đúng hay không.

Yếu tố cấu thành… sự vĩ đại

Hãy cùng xem xét những thiên tài trong các lĩnh vực khác nhau và xác định xem khả năng vượt trội của họ là do tài năng bẩm sinh hay tài năng bẩm sinh CỘNG VỚI (một chữ CỘNG VỚI thật lớn!) kết quả của sự kiên trì và chú tâm tập luyện.
Michael Jordan nổi tiếng là vận động viên bóng rổ vĩ đại nhất mọi thời đại. Anh khiến cho tất cả các đấu thủ phải bàng hoàng kinh ngạc khi anh bật cao người đến một mét rưỡi từ vạch ném phạt và ném bóng thẳng vào rổ, đem lại cho anh biệt danh “Jordan bay”. Anh giữ kỷ lục của Hiệp Hội Bóng Rổ Quốc Gia (National Basketball Association – NBA) về điểm số trung bình cao nhất trong sự nghiệp chơi cho các mùa giải thường kỳ (trung bình 30,12 điểm mỗi trận) và giữ nhiều danh hiệu nhất trong lịch sử NBA.

Anh đạt danh hiệu vô địch ghi bàn 10 lần (kỷ lục) và 7 lần liên tiếp. Anh từng ghi được hơn 50 điểm trong 37 trận khác nhau và là người ghi điểm quyết định giúp cho đội mình chiến thắng trong vô số trận. Cho đến thời điểm này, vẫn chưa có vận động viên bóng rổ nào đạt được những thành tích như anh.

Vậy đó có phải là tài năng thuần túy không? Anh sở hữu một chiều cao hiếm có? Hay đôi chân của anh có khả năng bật cao hơn những người khác từ lúc sinh ra? Không hề. Sự thật là lúc mới bắt đầu chơi bóng rổ, Michael rơi vào thế bất lợi vì anh là một trong những cậu bé thấp nhất trường. Ngay từ khi còn nhỏ, Michael đã say mê môn thể thao này nhưng không bao giờ giỏi bằng anh mình – Larry Jordan – người được Huấn luyện viên tại trường trung học phổ thông đánh giá là vận động viên thực thụ của gia đình. Tuy nhiên, điều mà mọi người không biết lúc bấy giờ là Michael có tinh thần thi đấu và lòng quyết tâm mạnh mẽ để trở thành người giỏi nhất hơn bất kỳ ai.

Khi còn học trung học phổ thông, anh đăng ký tham gia đội bóng rổ của trường đại học. Thế nhưng với chiều cao 1,80 m, cậu bé 16 tuổi bị cho là quá thấp không thể chơi ở trình độ đó. Cậu thất vọng đến mức bật khóc. Thế nhưng thay vì nhụt chí, cậu càng quyết tâm hơn nữa để trở thành vận động viên bóng rổ vĩ đại nhất thế giới.

Một cách miễn cưỡng, Michael quay trở lại với đội dự bị đại học và rèn luyện chăm chỉ hơn bất kỳ đồng đội nào. Huấn luyện viên Ruby Sutton là người đầu tiên nhận ra sự quyết liệt này của anh: “Tôi thường đến trường vào khoảng 7 giờ đến 7g30 sáng. Michael lúc nào cũng đến sớm hơn tôi. Mỗi lần bước đến cánh cửa để mở, tôi đều nghe thấy tiếng đập bóng, suốt cả ba mùa: mùa thu, mùa đông, mùa hè. Gần như sáng nào tôi cũng phải đuổi cậu ta ra khỏi sân.”

Để phát huy hết tiềm năng của mình, Jordan luyện tập từ 8-10 giờ mỗi ngày, ngày nào cũng như ngày nấy. Anh tập đi tập lại hàng ngàn lần những bước khác nhau để chuẩn bị cho một trận đấu hoàn hảo, từ ném, bật cho đến dẫn bóng. Vì sao anh lại quyết tâm đến thế? Bởi vì Michael biết một điều rằng chỉ có “rèn luyện mới trở nên hoàn hảo”.

“Trong suốt sự nghiệp của mình, tôi đã ném hụt 9.000 lần. Tôi thua gần 300 trận. 26 lần tôi được mọi người tin tưởng giao cho cú ném quyết định nhưng lại hụt. Tôi thất bại hết lần này đến lần khác. Và vì thế mà tôi thành công.” – Michael Jordan

Khi Michael gia nhập Chicago Bulls ở tuổi 21 vào năm 1984 và trở thành ngôi sao bóng rổ, chinh phục khán giả với hiệu suất ghi bàn và khả năng nhảy cao của mình, anh đã tích lũy tổng cộng hơn 23.000 giờ luyện tập, con số vượt xa ngưỡng thiên tài là 10.000 giờ. Một lần nữa, chưa từng có tuyển thủ bóng rổ nào có tổng số giờ tập luyện gần bằng con số này.

Cỗ máy kiếm tiền giỏi nhất thế giới

Liệu quy luật này có linh ứng trong cả lĩnh vực kinh doanh tài chính không? Có chứ. Cứ nhìn Warren Buffett mà xem. Buffett được xem là một trong những nhà đầu tư khôn ngoan nhất thế giới và sở hữu khối tài sản lớn nhất hành tinh bằng cách biến 100.000 đô thành 60 tỷ đô chỉ nhờ vào đầu tư chứng khoán.

Điểm đáng nói là Warren Buffett làm việc này rất đơn giản và nhẹ nhàng. Khi người ta hỏi ông mất bao lâu để định giá một công ty và ra quyết định mua cổ phần của công ty đó, ông thường đáp “chừng 5-10 phút.” Buffett nổi tiếng với việc chỉ cần nhìn vào báo cáo tài chính hàng năm của một công ty trong vài phút, rồi đến gặp ban quản lý của công ty đó một lần, và nếu ông thấy họ tốt và đáng tin cậy, ông sẽ đầu tư vào công ty họ.

Việc này khiến cho các nhà quản lý tài chính chuyên nghiệp khác của Wall Street sửng sốt vì họ phải tốn hàng giờ đồng hồ để nghiên cứu báo cáo tài chính hàng năm của doanh nghiệp, tìm hiểu kỹ lưỡng về sản phẩm và quy trình kinh doanh của công ty, gặp mặt các cấp quản lý vô số lần trước khi quyết định đầu tư. Thế nhưng hiệu quả mang lại không sao bằng được Buffett. Chắc hẳn ông phải là một thiên tài, một tài năng bẩm sinh, có một không hai trong việc chọn ra những công ty thành công?

Nhìn bên ngoài thì có vẻ là như vậy thật, nhưng những gì người ta nghĩ thường không phản ánh được thực tế. Vậy bên trong là như thế nào? Chẳng hạn gần đây ông mới mua lại một công ty cung cấp năng lượng, Conocophilips chỉ sau khi liếc sơ qua báo cáo tài chính. Ông có thể đưa ra quyết định nhanh đến chóng mặt là bởi vì trước đó, ông đã bỏ ra hơn 70 năm nghiên cứu về ngành công nghiệp năng lượng. Thực chất, Buffett đã đọc và ghi nhớ trong đầu tất cả các báo cáo tài chính của hơn 30 công ty năng lượng. Ông đã dành hàng ngàn giờ suy nghĩ về mảng kinh doanh này (cũng như những mảng khác) và cập nhật thông tin về các bước phát triển của ngành công nghiệp này, mỗi ngày.

Niềm đam mê tìm hiểu các ngành kinh doanh của Buffet bắt đầu từ khi ông mới 9 tuổi. Bố ông – Howard – là một nhà môi giới chứng khoán, và cậu bé Buffet thường đến thăm bố và vẽ những biểu đồ chứng khoán lên tấm bảng đen lớn trong văn phòng bố. Sau khi tuyên bố rằng mình muốn trở thành triệu phú trước tuổi 30, cậu tập trung thời gian đọc báo cáo tài chính của các công ty trong khi những đứa trẻ đồng trang lứa lúc bấy giờ chỉ đọc truyện tranh. Mỗi ngày cậu dành ra 4-5 giờ để đọc báo cáo. Đến năm 11 tuổi, cậu đặt bước chân đầu tiên vào thị trường chứng khoán bằng việc mua ba cổ phiếu của Cities Service.

Khi lớn lên, ông hình thành thói quen dành ra 5-6 giờ mỗi ngày đọc báo cáo tài chính hàng năm của các doanh nghiệp và ấn phẩm thương mại. Ông đọc tất tần tật từ trang đầu đến trang cuối. Khi một phóng viên nhận xét rằng có 27.000 doanh nghiệp niêm yết và hỏi ông bắt đầu nghiên cứu như thế nào, ông đáp, “Tôi bắt đầu từ vần A.” Ông không hề nói đùa. Ông thật sự nghiên cứu tất cả 27.000 doanh nghiệp theo thứ tự bảng chữ cái và lọc lại những công ty đáng đầu tư nhất. Ông có bỏ ra hơn 10.000 giờ để hoàn thiện kỹ năng của mình không? Bạn đoán thử xem!

[sach_chienthangtrochoicuocsong]