Là một diễn giả – doanh nhân trẻ, anh Trần Đăng Khoa cũng đồng thời là một diễn giả và dịch giả được rất nhiều người yêu mến. Chỉ mới quay về Việt Nam chưa đầy 2 năm sau thời gian dài du học và làm việc tại Singapore, tủ sách EVOL – gồm những quyển sách bí quyết thành công dành cho mọi lứa tuổi – do anh sáng lập được đông đảo bạn đọc yêu thích và ủng hộ.

Dành nhiều tâm huyết với việc phát triển văn hóa đọc trong thế hệ trẻ Việt Nam, anh Trần Đăng Khoa đang tiếp tục những dự án vì cộng đồng của mình nhằm phát triển thói quen đọc sách trong cộng đồng độc giả trẻ.

Được biết dịch và làm sách là một công việc khá vất vả, thu nhập thường thấp hơn so với việc diễn thuyết, kinh doanh. Động lực nào giúp anh theo đuổi công việc dịch thuật nhiều năm nay?

Với tôi, doanh nhân, diễn giả hay dịch giả thì cũng là để thực hiện khát vọng lớn nhất của mình: đó là được chia sẻ với mọi người những hiểu biết và kinh nghiệm của mình, và quan trọng nhất, là tạo cảm hứng cho thật nhiều người sử dụng những hiểu biết đó để trở nên thành công hơn và hạnh phúc hơn. Có ba yếu tố mà tôi cho là ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến suy nghĩ của một con người là: những quyển sách bạn đọc, những người bạn xem là bạn và cách bạn tư duy. Trong đó, sách là một cách tiếp cận tuyệt vời để thay đổi nhân sinh quan và thế giới quan của chúng ta. Tôi không có cơ hội gặp gỡ và nói chuyện với tất cả mọi người, nên tôi chọn sách là cơ hội để “tâm sự” với họ. Chia sẻ cũng là một cách để tận hưởng cuộc sống có ý nghĩa hơn.

Anh có thể chia sẻ một chút kỷ niệm riêng về những quyển sách đã có ảnh hưởng đến cuộc đời mình?

Tôi có may mắn đã đọc được nhiều quyển sách hay. Tuy nhiên những quyển sách gắn với kỷ niệm về mẹ – người có ảnh hưởng lớn nhất đến cuộc đời tôi – là những quyển sách mà tôi nhớ nhất. Ngày đó, khi còn là học sinh lớp 5 ở một ngôi trường nghèo, tôi may mắn được chọn vào đội tuyển chuyên toán của quận. Trong khi tôi chưa đạt được thành quả gì thì mẹ đã luôn tin tưởng và thường khích lệ: “Con của mẹ nhất định sẽ phải trở thành một tài năng toán học”. Mẹ gieo vào trong tâm trí tôi hạt giống niềm tin cho đến khi chính tôi cũng tin rằng: mình sẽ phải trở thành một tài năng toán học.

Không chỉ bằng lời nói, mẹ tôi còn thể hiện bằng hành động. Dù thậm chí không có xe đạp để mà đi, mẹ vẫn thường nhờ bác tôi chở loanh quanh các nhà sách cũ để tìm mua cho tôi tài liệu về môn toán. Vì không biết tôi đang học cái gì nên mẹ hay vô tình mua về những cuốn sách cũ vượt quá chương trình học của tôi. Thương mẹ, hằng ngày tôi miệt mài bên bàn học hơn 12 tiếng đồng hồ để cố gắng học hết tất cả kiến thức trong từng quyển sách cũ, giấy đen nhẻm mẹ mua về. Lúc đầu mọi thứ phải nói là hết sức khó khăn, hầu như tôi chẳng tự giải được bài toán nào mà chỉ toàn phải xem gợi ý hoặc lời giải phía sau sách, nhưng về sau quen dần và bắt đầu giải được một số bài toán thì tôi lại đâm ra “nghiện” toán. Kết quả là, chỉ sau một thời gian ngắn trình độ của tôi bắt đầu có sự tiến bộ vượt bậc. Năm đó, tôi làm nên một điều kỳ diệu cho ngôi trường của mình – trở thành học sinh đầu tiên của trường đạt học sinh giỏi toán cấp thành phố.

Đó là thời thơ ấu gắn với bối cảnh xã hội còn nhiều khó khăn. Còn khoảng thời gian du học tại Singapore với rất nhiều cánh cổng tri thức, chắc hẳn đã có nhiều điều ảnh hưởng đến tư duy của anh?

Một trong những người có ảnh hưởng lớn nhất đến cuộc đời tôi trong khoảng thời gian du học tại Singapore là bác Võ Tá Hân, một chuyên gia kinh tế cấp cao đang sống và làm việc tại đấy. Tôi ngưỡng mộ bác vì tấm lòng yêu nước của bác, cũng như cách bác góp phần vào sự phát triển và thay đổi của Việt Nam qua việc tập trung vào việc phát triển con người, xã hội và kinh tế Việt Nam. Một trong những việc làm được nhiều người biết đến nhất của bác Hân là bác đã chuyển hơn một triệu đầu sách tiếng Anh vào Việt Nam và được Chính phủ cũng như các trường đại học tại Việt Nam tiếp nhận một cách nồng nhiệt. Cùng chung suy nghĩ với bác Hân, tôi cho rằng nếu muốn thế hệ trẻ Việt Nam đuổi kịp thanh niên các nước phát triển, chuyện đầu tư vào sách hay là việc không thể không làm.

Công việc diễn giả tạo điều kiện cho anh gặp gỡ rất nhiều người trẻ thuộc các thế hệ kế tiếp mình. Qua những buổi trò chuyện với thanh thiếu niên Việt Nam hiện nay, anh nhận thấy họ có đặc điểm nào nổi bật khác với thời của anh?

Nhờ vào công việc của mình mà tôi có cơ hội tiếp xúc với hàng chục ngàn bạn trẻ 9X dưới nhiều hình thức khác nhau. Thông qua đó, tôi phát hiện ra hai đặc điểm nổi bật của thế hệ 9X là: “đói” và “giàu”. “Đói” ở đây là mục đích sống, định hướng và kỹ năng sống. Nhưng ngược lại, họ cũng rất “giàu”: giàu nhiệt huyết, lòng nhân ái và khát vọng khẳng định mình. Cho nên, để giúp họ, trước hết chúng ta cần phải giúp cho họ… bớt “đói”, thông qua những chương trình đào tạo con người tiên tiến, những hoạt động ngoại khóa ý nghĩa hay đơn giản là những quyển sách thật sự tạo nên sự khác biệt.

Trong những năm qua, đời sống của các bạn trẻ ở các thành phố lớn đã thay đổi rất nhanh, chỉ có phần lớn học sinh ở nông thôn và vùng ven là vẫn đang phải chịu nhiều thiệt thòi về sách và các điều kiện học tập khác. Ngoài việc đầu tư nhiều tâm huyết vào những bộ sách bổ ích dành cho thế hệ 9X, anh đã nghĩ đến việc làm sao để những bộ sách của mình đến với các em ở vùng sâu vùng xa?

Hiện nay, tôi và các cộng sự EVOL đang thực hiện chương trình chia sẻ miễn phí các đầu sách điện tử chất lượng cao thông qua tủ sách EVOL, và chương trình này đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình từ các độc giả trên cả nước. Bên cạnh đó, tôi cũng rất quan tâm đến những hoạt động đưa sách về nông thôn. Mới đây, tôi đã nhận lời tham gia vào dự án trách nhiệm cộng đồng “Thư viện thông minh – Trí tuệ ngày mai” do Công ty điện tử Samsung Vina tổ chức. Dự án sẽ trao tặng mô hình thư viện thông minh, nhằm tạo thêm điều kiện đọc sách và học tập cho các em học sinh của 15 trường trung học cơ sở ở vùng ven – nơi hệ thống thư viện trường học còn thiếu thốn và khả năng tiếp cận với sách báo của các em học sinh còn nhiều hạn chế. Mỗi trường sẽ được tặng hơn 300 đầu sách (khoảng 1.000 quyển) thuộc rất nhiều thể loại, phù hợp với sở thích và lứa tuổi của các em. Ngoài ra, mỗi thư viện trường còn được tặng TV, máy tính nối mạng internet, đầu đĩa DVD, máy in… để hiện đại hóa hệ thống mượn và trả sách. Tôi đang rất mong chờ ngày các thư viện được hoàn thành, để được tận mắt nhìn thấy niềm hân hoan của các em.

Qua dự án này, anh đánh giá thế nào về mức độ quan tâm của cộng đồng đối với việc phát triển đời sống tinh thần cho các bạn trẻ vùng sâu vùng xa?

Dự án của Samsung lần này đã nhận được sự giúp đỡ rất lớn của Ban Cố vấn, là các học giả, các nhà giáo dục tâm huyết với thế hệ trẻ như: nhà văn Lê Phương Liên, PGS-TS nhà nghiên cứu văn học thiếu nhi Vân Thanh, nhà văn Trần Đức Tiến, nguyên Giám đốc NXB Trẻ Quách Thu Nguyệt, TS Ngữ văn – Tổng biên tập Tạp chí Văn học và Tuổi Trẻ Nguyễn Văn Tùng, thạc sĩ Thông tin – Quản lý thư viện Nguyễn Tấn Thanh Trúc, ca sĩ Mỹ Linh và gia đình, nhà thơ Bùi Chí Vinh… Tôi tin tưởng vào sự quan tâm của xã hội dành cho thế hệ trẻ và văn hóa đọc, đặc biệt là những trẻ em vùng sâu vùng xa. Điều quan trọng là chúng ta phải ngày càng nâng cao chất lượng của sách hơn nữa, đồng thời với việc quyết tâm để cùng nhau tạo ra nhiều chương trình thật sự bổ ích để khơi dậy lòng yêu sách trong cộng đồng.

Ngoài việc tham gia vào dự án trao tặng thư viện cho học sinh nông thôn, anh còn có hoạt động gì khác để cổ vũ thêm cho thói quen đọc sách của các bạn trẻ?

Tôi tin rằng câu chuyện chân thực về cuộc đời mình: từ một đứa trẻ nghèo, ham chơi ở một trường học thiếu thốn cho đến những gì tôi có được ngày hôm nay sẽ phần nào thuyết phục được các em cầm lấy quyển sách. Và cũng từ kinh nghiệm bản thân, tôi tin mỗi quyển sách hay sẽ là một cơ hội thay đổi cuộc đời.

Nguyễn Tú/Thanh Niên

[gioithieu_trandangkhoa]